ဆရာယုဒသန္သည္ ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထက္တြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံမွ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႕ ေရာက္ရွိလာေသာ ခရစ္ယန္သာသနာျပဳ တစ္ဦးျဖစ္သည္။ ဆရာယုဒသန္၏ နာမည္အရင္းမွာ အဒိုနီရမ္ဂ်ပ္ဆင္ျဖစ္သည္။ သူသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ခရစ္ယန္သာသနာေရးတြင္သာမက စာေပဖက္တြင္ေသာ္၄င္း၊ ႏိုင္ငံေရးဖက္တြင္လည္း ထင္ရွားေသာသူတစ္ဦးျဖစ္သည္။
ဆရာယုဒသန္ကို ၁၇၈၈ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၉ ရက္ေန႕တြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံ မက္ဆခ်ဴးဆက္ ျပည္နယ္ ေမာ္လဒင္းျမိဳ႕တြင္ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ ဗေရာင္းတကၠသိုလ္တြင္ပညာသင္ၾကားခဲ့သည္။ ၁၈၁၂ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၅ ရက္ေန႕တြင္ အန္ေဟဇယ္တိုင္ ဆိုသူအမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးျဖင့္လက္ထက္ခဲ့သည္။
ေနာက္တစ္ေန႕တြင္ ယုဒသန္သည္ အျခားအေဖာ္ေလးဦးတို႕ႏွင့္အတူ အေရွ႕အာရွႏိုင္ငံမ်ားသို႕ သြားၿပီး သာသနာျပဳရန္ေစလႊက္ျခင္းခံရသည္။ ယုဒသန္တို႕ဇနီးေမာင္ႏွံသည္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၉ ရက္ေန႕တြင္ ေဆလမ္ျမိဳ႕ ဆိပ္ကမ္းမွ သေဘၤာျဖင့္ ထြက္ခြာခဲ့ၾကသည္။ ဇြန္လတြင္ ကာလကတၱားျမိဳ႕သို႕ ဆိုက္ေရာက္သည္။ ထိုအခ်ိန္က ျဗိတိသွ် အစိုးရႏွင့္ အေမရိကန္ အစိုးရတို႕အခ်င္းခ်င္း မသင့္မတင့္ျဖစ္ေနသည္။ ျဗိတိသွ်တို႕၏ အေရွ႕ အိႏၵိယ ကုမၸဏီ သည္အေမရိကန္ သာသနာျပဳမ်ားကို ထိုတိုင္းျပည္တြင္ ေနထိုင္ရန္ မလိုလားေခ်။ ထိုေၾကာင့္ အိန္ဒိယႏိုင္ငံရွိ ဘုရင္ခံခ်ဳပ္က ယုဒသန္ႏွင့္သူ၏ဇနီးကို အေမရိကန္သို႕ျပန္ရန္အမိန္႕ေပးေလသည္။ ယုဒသန္သည္ အေရွ႕အာရွႏိုင္ငံမ်ားတြင္သာသနာျပဳရန္ကို စြန္႕ လႊက္ရမည္ကဲ့သို႕ အေျခအေနကိုေရာက္ရွိေနခဲ့ေသာ္လည္း ၁၈၁၃ခုွစ္ ဇြန္လဆန္းတြင္ အေရွ႕ဖက္ကို ႀကံဳရာသေဘၤာႏွင့္သြားမည္ဟူေသာအၾကံျဖင့္ အိ္ႏၵိယႏုိင္ငံ မဒရပ္ၿမိဳ႕သိူ႕ တဖန္ထြက္ခြာခဲ့သည္။
မဒရပ္မွတဆင့္ ေဂ်ာဂ်ီးယားနား အမည္ရွိ သေဘၤာျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံသို လိုက္ပါလာခဲ့ၾကရာ ဇူလိုင္လ ၁၃ ရက္ေန႕တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႕ဆိုက္ေရာက္လာသည္။ ထိုအခါက ရန္ကုန္သည္ အခုကာလ ရန္ကုန္ႏွင့္လံုး၀ မတူေခ်။ ဆူးေလေစတီေတာ္ကို အေရွ႕ဖက္၊ အေနာက္ဖက္ ႏွင့္ ေတာင္ဖက္တြင္ အင္းႀကီး တစ္ခုကာလ်က္ရွိသည္။ ျမိဳ႕ကို အင္းႀကီး ေခ်ာင္းေျမာင္း ထံုးအိုင္ တို႕ ၀န္းရံလ်က္ရွိသျဖင့္ ကၽြန္းႀကီးကဲ့သို႕ျဖစ္လ်က္ရွိသည္။ အိႏၵိယႏိုင္ငံဆရမ္ပူျမိဳ႔ရွိ အဂၤလိပ္ႏွစ္ျခင္း ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳ ၀ီလ်ံကာရီ၏ သားဖဲလစ္ကာရီ ျဖစ္သည္။
ထိုသာသနာျပဳအိမ္၌ ယုဒသန္ တို႔ေနထိုင္ၾကေလသည္။ေဟာရန္ ေျပာရန္သာသနာျပဳရန္ ေရာက္လာၾကသည္ျဖစ္ေသာ္လည္း ယုဒသန္တို႔သည္ ျမန္မာစကားကို လံုး၀မတက္ၾကေပ။ ထို႔ေၾကာင္႔ ျမန္မာစကားကို ဦးစြာ ၾကိဳးစားသင္ယူၾကရသည္။ထို႔ေနာက္ ျမန္မာစာေပကို ေလ႔လာ က်က္မွတ္ရသည္ တို႔ျဖင္႔ သံုႏွစ္သံုးမိုး ရွိလာေသာ အခါ ယုဒသန္သည္ ျမန္မာ သဒၵါ က်မ္းတစ္ေစာင္ကို ေရးသားျပဳစု ျပီးေလ၏။
ျမန္မာတို႔ အၾကားတြင္ သာသနာ ျပဳဖို႔ရန္ ျမန္မာတို႔၏ အယူ၀ါဒ အေလ႔ အထတို႔ကိုလဲ နားလည္ ရေပးအံုးမည္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ ယုဒသန္သည္ ေလာကုတၱရာ စာေပမ်ားကို ေလ႔လာဆည္းပူးရာ ျမန္မာ စကားကဲ႔သို႔ျဖစ္ေနေသာ ပါ႒ိသကၠတ စကားလံုးေပါင္း ေလးေထာင္ေလက္ကို စုေဆာင္းမိေလသည္။ ထိုစကားလံုးမ်ားကို အကၡရာ၀လိစဥ္ျပီး ျမန္မာ အနက္ေပးကာ ပါ႒ိ-ျမန္မာ အဘိဓါန္ကို စတင္ျပဳစုေလသည္။
ထိုအဘိဓါန္တြင္ပါေသာ ျမန္မာစကားလုံးမ်ားကို တဖန္ အကၡရာ ၀လိစဥ္ကာ အဂၤလိပ္ အနက္ေပးျပီး ပထမ ျမန္မာ-အဂၤလိပ္ အဘိဓါန္ငယ္ကို ျပဳစုခဲ႔သည္။ ၁၈၁၆ ခုႏွစ္တြင္ ဘဂၤလား ျပည္နယ္ စရန္ပူ သာသနာျပဳေကာလိပ္ေက်ာင္းက ပံုႏွိပ္စက္တစ္လံုးႏွင္႔ ျမန္မာ ခဲစာလံုးမ်ားကို လက္ေဆာင္ေပးပို႔လိုက္သည္။ ပံုႏွိပ္စက္ႏွင္႔ အတူ ဆရာ ေဟာက္ဆိုသူပံုႏွိပ္ပညာတက္ အေမရိကန္ သာသနာျပဳ တစ္ဦးလဲ ေရာက္ရွိလာသည္။
၁၈၁၇ ခုႏွစ္တြင္ ယုဒသန္သည္ ရွင္မသဲာ ခရစ္၀င္က်မး္ကို ျမန္မာ ျပန္ဆို ျပီးစီးခဲ႔သည္။ ထိုအခါ ယုဒသန္သည္ တရားေဟာႏိုင္ေလာက္ ေအာင္ စကားတက္သည္ဟု အယူရိွိေလသည္။
ထို႔ေၾကာင္႔ သူသည္ ျမန္မာတို႔ တရားနာေလ႔ ရွိေသာ ဇရပ္ မ်ားသိူ႔ သြားကာ ဓမၼကထိက မ်ား ေဟာသည္တို႔ကို ျမန္မာ မ်ားႏွင္႔ အတူ နာယူျပီး အတုယူေလသည္။ ထို႔ေနာက္ သာသနာ ျပဳ အိမ္ၾကီးႏွင္႔ မလွမ္းမကမ္း လူသြားလူလာ မ်ားေသာ ခရီးတြင္ ဇရပ္တစ္ေဆာင္ ေဆာက္လုပ္ခဲ႔သည္ ထိုအေဆာင္တြင္ ယုဒသန္ထုိင္ျပီး ခရီးသြားမ်ားကို တရားနာလာရန္ ဖိတ္ေခၚေလ႔ ရွိသည္။ ကေလးသူငယ္မ်ားကိုုလည္း သစ္သားသင္ပုန္းၾကီးမ်ား ခင္းျပီး စာသင္ေပးေလ႔ ရွိသည္။ ထိုဇရပ္ၾကီးတြင္ ယုဒသန္သည္ တရားစျပီးေဟာသည္။ က်မ္းစာ မ်ားကိုလဲ ဆက္လက္ ေရးသား ျပန္ဆိုကာ ပံုႏွိပ္ထုတ္ ေ၀ခဲ႔သည္။၁၈၂၄ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ ၂၃ ရက္ေန႔တြင္ ယုဒသန္တို႔ ဇနီးေမာင္ႏွံ ႏွစ္ဦး အင္း၀ေနျပည္ေတာ္သုိ႔ ေရာက္ရွိျပီးလွ်င္ အိမ္တစ္ေဆာင္ ေဆာက္ျပီး ေနၾကေလသည္။ ယုဒသန္သည္ ျမန္မာမႈးမတ္ေဆြေတာ္ မ်ိဳးေတာ္တို႔ႏွင္႔ သင္႔ျမတ္ေအာင္ ေပါင္းသင္းျပီး သူ႔၏ဇနီးက ေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္းဖြင္႔ကာ အပ္ ခ်ဳပ္အတက္ႏွင္႔ စာေရးစာဖတ္တို႔ကို သင္ၾကားေပးသည္။
ယုဒသန္သည္ ေညာင္ရမ္းမင္းသား ခဲေပါင္ျမိဳ႕စား ၀န္ၾကီး ဦးေရႊလူ ျမ၀တီ ၀န္ၾကီး ဦးစႏွင္႔ မကၡရာ မင္းသားၾကီးတို႔ထံတြင္ ၀င္ထြက္ ခစားေလ႔ ရွိသည္။ျမန္မာ အစိုးရႏွင္႔ အဂၤလိပ္အစိုးရတို႔သည္ ရွင္မျဖဴ ကြ်န္း အေရးေၾကာင္႔ စစ္ျဖစ္ၾကရာ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္ ေမလတြင္ အဂၤလိပ္တို႔က ရန္ကုန္ျမိဳ႔ကို သိမ္းယူေလသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ႏိုင္ငံျခားသားတို႔အား ထိန္းသိမ္းေစာင္႔ၾကပ္ ထားရန္ လိုအပ္သည္႔တိုင္ ယုဒသန္ႏွင္႔ ေဒါက္တာ စပရိုက္ တို႔ကို ဖမ္းဆီးျပီး လက္မ ရြံေထာင္သို႔ ပို႔ထားေလသည္ အျခားအဂၤလိပ္လူမ်ိဳးမ်ားလဲ ထိုနညး္တူ အဖမ္းခံရသည္။
ထိုအခ်ိန္တြင္ ယုဒသန္၏ ဇနီး၌ သမီး ဖြားျမင္ ျပီး မာရီယာ အမည္ မည္႔ေခၚသည္။ ယုဒသန္တို႔ လူစုကို ေထာင္ထဲ၌ ၁၁ လ အက်ဥ္းခ်ထားျပီးေနာက္ ေအာင္ပင္လယ္ ေထာင္သို႔ တဖန္ ေရႊ႔ေျပာင္း ခ်ဳပ္ေႏွာင္ ထားေလသည္ ထိုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလတြင္ ယုဒသန္အား ေထာင္ မွ လႊတ္ရန္ အမိန္႔ေရာက္လာသည္ မလြန္ျမိဳ႔အနီး ေညာင္ပင္ဆိပ္ စခန္းတြင္ အဂၤလိပ္ႏွင္႔ ျမန္မာတို႔ စစ္ေျပၿငိမ္းေရး အတြက္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ ေစ႔စပ္ ေဆြးေႏြးရာ၌ ယုဒသန္ကုိ စကားျပန္အျဖစ္ ေစလႊတ္ရန္ အတြက္ ျဖစ္သည္။
ဒီဇင္ဘာလ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ အင္း၀ေထာင္သုိ႔ ျပန္ေရာက္ေလ သည္။ ထို႔ေနာက္ ခဲေပါင္ျမိဳ႕စား ၀န္ၾကီး ဦးေရႊ လူ၏ အကူအညီျဖင္႔ ယုဒသန္သည္ ၁၈၂၅ခုႏွစ ္ဒီဇင္ ဘာ ၃၁ ေန႔တြင္ ေထာင္မွ လြတ္သည္။ ၁၈၂၆ ခုႏွစ္ တြင္ ရႏၱပိုစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိေသာ အခါ ယုဒသန္သည္ စကားျပန္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ကာ အဂၤလိပ္ မွ ျမန္မာသို႔ ၊ျမန္မာ မွ အဂၤလိပ္သို႔ ေျပာသမွ် စကား ေရးသမွ် စာတုိ႔ကုိ ဘာသာ ျပန္ဆုိေပးရသည္။
စစ္ေျပၿငိမ္း သြားေသာအခါ ယုဒသန္သည္ ေအာက္ျပည္သို႔ စုန္ ျပီး အဂၤလိပ္ပိုင္နက္ျဖစ္ေသာ က်ိဳက္ကၡမီ ျမိဳ႔တြင္ ေနထိုင္သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ သူ႔၏ဇနီး သည္ ၁၈၂၆ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၂၄ ရက္ေန႔ တြင္ အင္း၀ေနျပည္ေတာ္၌ ကြယ္လြန္သည္။ ၁၈၂၇ ခုႏွစ္ ဧျပီလ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ ယုဒသန္ ၏ သမီး မာရီယာ လည္း ကြယ္လြန္သည္။
ယုဒသန္ ျပန္ဆိုခဲ႔ေသာ ဓမၼသစ္ က်မ္းကို ၁၈၃၂ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ ဘာလ ၁၅ ရက္ေန႔တြင္ ေမာ္လျမိဳင္ ျမိဳ႕ သာသနာ ပံုႏွိပ္တိုက္ ၌ ပထမဆံုး အၾကိမ္အျဖစ္ ရိုက္ႏွိပ္ ခဲ႔သည္။ဓမၼေဟာင္းက်မ္းကို လဲ ဆက္လက္ ျပန္ဆိုခဲ႔ရာ ၁၈၃၅ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၂၉ ရက္ေန႔တြင္ ပုံႏွိပ္ ျပီးစီးေလသည္။
ယုဒသန္၏ အၾကံမွာ အဂၤလိပ္- ျမန္မာ အဘိဓါန္ႏွင္႔ ျမန္မာ-အဂၤလိပ္ အဘိဓါန္ ႏွစ္ေဆာင္ ကို တစ္အုပ္ထဲ ျဖစ္ေအာင္ ပံုႏွိပ္ ခ်ဳပ္လုပ္ရန္ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၁၈၂၀ ျပည္႔ႏွစ္က ျပဳစုခဲ႔ေသာ အဘိဓါန္ငယ္မွာ မျပည္႔စံုသျဖင္႔ ၁၈၄၂ ခုႏွစ္တြင္ အဘိဓါန္ကို ႏွစ္ေစာင္ခြဲျပီး ျပဳစုေလသည္ ။ အဂၤလိပ္ အဘိဓါန္ကို ၁၈၄၉ ခုႏွစ္ဇန္န၀ါရီလ ၂၄ ေန႔တြင္ အျပီးသတ္သည္။ထို႔ေနာက္ ျမန္မာ အဘိဓါန္ကို ဆက္လက္ ျပဳစု ေနခိုက္ မက်န္းမမာျဖစ္လာသည္။
ထို႔ေၾကာင္႔ ၁၈၅၀ ျပည္႔ႏွစ္ ဧျပီလ ၈ ရက္ေန႔တြင္ ယုဒသန္သည္ ေမာ္လျမိဳင္ျမဳ႔ိမွ သေဘာၤျဖင္႔ ပင္လယ္ခရီးထြက္သြားရာ ဧျပီလ ၁၂ ေန႔၌ ကြယ္လြန္ေလသည္။ ယုဒသန္၏ အေလာင္းကို ပင္လယ္ျပင္တြင္ သျဂၤဳလ္ လိုက္ၾကသည္။ ယုဒသန္၏ လက္ငုတ္ျဖစ္ေသာ ျမန္မာ အဘိဓါန္ ကို သာသနာျပဳ ဆရာေတာ္ စတီဗင္ အီးေအ က ဆက္လက္ လုပ္ကိုင္ ခဲ႔ ရာ ၁၈၅၂ ခုႏွစ္တြင္ ေမာ္လျမိဳင္ျမဳိ႔ အေမရိကန္ သာသနာျပဳ ပံုႏွိပ္တိုက္ ၌ ပထမ အၾကိမ္ အျဖစ္ ပံုႏွိပ္ ႏိုင္ခဲ႔ေလသည္။
ယုဒသန္သည္ အဘိဓါန္ႏွင္႔ ခရစ္ယာန္ က်မ္းမ်ားအျပင္ ေရႊခ်ိန္ခြင္ စာအုပ္ကုိ ၄င္း ျမန္မာအမ်ိဳးသမီး မ်ား ၀တ္ဆင္ပံုစာတမ္းကို ၄င္း ပိဋကတ္ အႏွစ္စုက်မ္းကို၄င္း ျမန္မာ ဘာသာျဖင္႔ ေရးခဲ႔ေလသည္။
ယခင္က ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ တြင္ အပါအ၀င္ျဖစ္ေသာ ဂ်ပ္ဆင္ ေကာလိပ္မွာ ယုဒသန္၏ အထိမ္းအမွတ္ ေက်ာင္းပင္ျဖစ္ေလသည္။
က်မ္းကိုး။ ။ျမန္မာ့သမိုင္း
ထို့အျပင္..ေမာင္နွမမ်ားဗဟုသုတရရွိေစရန္အလို ့ဌာ ရွာေဖြတင္ဆက္ပါသည္။
Source..F.W. mail
Posted by
