ေသနတ္

ေသနတ္(gun)သည္ စပရင္ေမာင္းခလုတ္ပါရွိ၍ က်ည္ဆံထည့္ပစ္ရေသာ ကိရိယာျဖစ္သည္။
ေသနတ္ကို စတင္ တီထြင္ခဲ့သူမ်ားမွာ တရုတ္လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္သည္ဟု မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ တီထြင္သူ၏အမည္ကိုမူ ေဖာ္ျပထားျခင္း မေတြ႔ရပါ။ ခရစ္ႏွစ္ ၉၀၅-ခုႏွစ္ (လြန္ခဲ့ေသာ အႏွစ္ ၁၁၀၀-ေက်ာ္)က တီထြင္ခဲ့ျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ တရုတ္တို႔သည္ မီးတိုု႔ထားေသာ ဖေယာင္းတိုင္ကို သံခၽြန္တခုႏွင့္တြဲစပ္ျပီး က်ည္ဆန္အျဖစ္ အသံုးျပဳပါသည္။ ၄င္းအား မႈတ္၍ျဖစ္ေစ၊ ပစ္၍ျဖစ္ေစ ေသနတ္ကဲ့သို႔ အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုကိရိယာကို ေသနတ္ဟု မေခၚၾကေသးပါ။ မီးလွံဟုသာ ေခၚဆိုခဲ့ၾကပါသည္။ မည္သို႔ပင္ ဆိုေစ အဆိုပါမီးလွံသည္ ေသနတ္၏ မူလအစ ပစၥည္းပင္ျဖစ္ပါသည္။


၁၂၅၀-ျပည့္ႏွစ္ ေရာက္ေသာအခါတြင္မွ ယမ္းမႈန္႔ကို အသံုးျပဳျပီး ေပါက္ကြဲေစတတ္ေသာ ေသနတ္အစစ္ကို တရုတ္တို႔ တီထြင္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။ ထိုအခ်ိန္ထိ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ေသနတ္ေပၚေပါက္လာျခင္း မရွိေသးပါ။ ၁၄-ရာစုေရာက္ေသာအခါတြင္မွ ဂ်ာမန္ဘုန္းေတာ္ႀကီးတပါးျဖစ္ေသာ ဘာသိုးလ္ရွ၀ဒ္ဆိုသူက တရုတ္တို႔ထံမွ နည္းပညာကိုယူျပီး ေသနတ္ျပဳလုပ္ျပခဲ့ပါသည္။
သူတီထြင္ေသာ ေသနတ္မွာ ၃-ေပခန္႔အရွည္ရွိပါသည္။ တဖက္ပိတ္သတၱဳေျပာင္းျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားပါသည္။ ၄င္းသတၱဳေျပာင္းကိုျငိမ္ေအာင္ သစ္သားေခ်ာင္းအေျဖာင့္တေခ်ာင္းႏွင့္ ပူးခ်ည္ထားပါသည္။ ေသနတ္ပစ္ပံုပစ္နည္းမွာ အႏၲရာယ္မ်ားလွပါသည္။ ဦးစြာ ယမ္းကို ေျပာင္း၀တြင္ ေက်ာက္ခဲမ်ား သံစမ်ားႏွင့္ေရာျပီး ထည့္ထားရပါသည္။ ပစ္လိုေသာအခါ လူတေယာက္က ေသနတ္ကို ခ်ိဳင္းတြင္ ျမဲျမဲညႇပ္ထားေပးရပါသည္။
က်န္တေယာက္က ေသနတ္အေနာက္ပိုင္းရွိ အေပါက္မွ ယမ္းကို မီးရႈိ႔ေပးရပါသည္။ ထိုအခါ မီးခိုးလံုးမ်ား ထြက္လာျပီး ျပင္းထန္ေသာအသံျဖင့္ ေပါက္ကြဲသြားေလ့ရွိပါသည္။ ဤေသနတ္မ်ိဳးသည္ ရန္သူကိုသာမက အခန္႔မသင့္လွ်င္ ပစ္သူကိုယ္တိုင္ ေသနတ္မွန္ျပီး ေသဆံုးတတ္ပါသည္။ ေ၀းေ၀းလည္း ပစ္မရပါ။
ထို႔ေၾကာင့္ ခ်ိဳင္းတြင္ ညႇပ္မပစ္ေတာ့ပဲ ပခံုးတြင္ ေထာက္ပစ္ႏိုင္ေသာ ေသနတ္မ်ိဳးကို တီထြင္လာၾကျပန္ပါသည္။ ထိုေသနတ္မ်ိဳးကို ၁၅-ရာစုတြင္ တီထြင္ခဲ့ျပီး အာကီြဗတ္ (arquebus) ေသနတ္ဟုေခၚပါသည္။ ၄င္းေသနတ္မ်ိဳးမွာ အလြန္ေလးလံသည့္အတြက္ စစ္သားတေယာက္တည္း မ,မႏိုင္ပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ေသနတ္အသစ္တမ်ိဳးကို ထပ္မံတီထြင္ရျပန္ပါသည္။
အာကီြဗတ္ေသနတ္ကို တဆင့္တက္လိုက္ေသာအခါ စနက္ေမာင္းေသနတ္ ျဖစ္လာပါသည္။ ထိုေသနတ္မ်ိဳးတြင္ ေသနတ္ေျပာင္းေနာက္နား၌ စနက္ေမာင္းတခု တပ္ဆင္ထားပါသည္။ မီးရႈိ႔မည့္အစား ခလုတ္ကိုဆြဲလိုက္ပါက စနက္ေမာင္းသည္ စနက္ေပါက္တြင္ လာေရာက္ရိုက္သျဖင့္ မီးပြင့္ျပီး ေသနတ္က်ည္ဆန္ ထြက္သြားပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဤေသနတ္မ်ိဳးမွာ မိုးရြာလွ်င္ မီးမကူးေသာေၾကာင့္ က်ည္မထြက္ ျဖစ္တတ္ျပန္ပါသည္။ ၁၅၄၀-ျပည့္ေလာက္တြင္ စပိန္လူမ်ိဳးတို႔သည္ စနက္ေမာင္းေသနတ္ထက္ ေကာင္းေသာ မတ္စကတ္ (Musket) ေသနတ္ကို တီထြင္ခဲ့ျပန္ပါသည္။ မတ္စကတ္ ေသနတ္တြင္ ဒတ္ခ်္တို႔သည္ ခဲက်ည္လံုးကို အသံုးျပဳထားပါသည္။ ေျပာင္း၀လည္း ပိုရွည္ပါသည္။ က်ည္လံုးကို ယမ္းေဆာင့္တံႏွင့္ ေျပာင္း၀မွ ထိုးထည့္ေပးရပါသည္။ သို႔မွသာ ယမ္းႏွင့္ က်ည္လံုးတို႔ ထိေနမည္ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ စနက္ေမာင္းျဖဳတ္လိုက္ပါက ယမ္းေပါက္ကြဲျပီး က်ည္ထြက္သြားမည္ျဖစ္ပါသည္။
ဒတ္ခ်္တို႔သည္ ၁၇-ရာစုတိုင္ေအာင္ ဤမတ္စကတ္ေသနတ္ကို အသံုးျပဳ၍ နယ္ခ်ဲ႔ခဲ့ၾကပါသည္။ ခရစ္ ၁၆၀၃-တြင္ ေပၚတူဂီလူမ်ိဳး ငဇင္ကာသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ က်ဴးေက်ာ္လာစဥ္က ဤေသနတ္မ်ိဳးကို အသံုးျပဳခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၁၇-ရာစုမွ ၁၉-ရာစုတြင္ မီးခတ္ေသနတ္တမ်ိဳး ေပၚလာျပန္ပါသည္။ ယင္းမီခတ္ေသနတ္သည္ ေပါက္ကြဲအား ပိုမိုေကာင္းမြန္သည့္အတြက္ မတ္စကတ္အစား အသံုးမ်ားလာျပန္ပါသည္။ ျပင္သစ္ေတ္လွန္ေရးႏွင့္ နပိုလီယန္ စစ္ပြဲမ်ားတြင္ အဆိုပါ မီးခတ္ေသနတ္ကို အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါသည္။
ယေန႔ေခတ္ အသံုးျပဳေနၾကေသာ ပစၥတိုေခၚ ေျပာင္းတိုေသနတ္မ်ိဳးကို စတင္တီထြင္ခဲ့သူမွာ ဆင္ျမဴရယ္ေကာ့ (Saumel) အမည္ရွိ အေမရိကန္လူမ်ိဳး သေဘၤာသားတဦးပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ေကာ့တ္သည္ ၁၈၃၀-တြင္ သေဘၤာသားအျဖစ္ အိႏၵိယႏိုင္ငံသို႔ သြားေရာက္ခဲ့ရပါသည္။ ထိုခရီးစဥ္တြင္ ေကာ့တ္သည္ သေဘၤာ၌ တပ္ဆင္ထားေသာ ေရယက္ဘီးကို ၾကည့္မိရာမွ ေသနတ္တြင္ ဆံုလည္တပ္ဆင္လိုက္လွ်င္ က်ည္ဆံမ်ားမ်ားကို တခ်ိန္တည္း ပစ္ႏိုင္မည္ဟု ေတြးမိပါသည္။ ေကာ့တ္သည္ သူ႔အေတြးကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ရာ ၁၈၃၆-တြင္ မူပိုင္အျဖစ္ မွတ္ပံုတင္ႏိုင္ျပီး ပစၥတိုေသနတ္၏ ဖခင္ႀကီးအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳျခင္း ခံခဲ့ရပါသည္။ ေကာ့တ္ျပဳလုပ္ေသာ ေသနတ္မ်ားကို ၁၈၃၇-မွစ၍ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ စတင္အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါသည္။
မရွင္းဂန္းေခၚ စက္ေသနတ္ကိုမူ ၁၈၆၂-ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္လူမ်ိဳး တီထြင္သူ ရစ္ခ်တ္ဂတ္လင္း (Richard J.Gatling) က စတင္တီထြင္ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ ဂတ္လင္းတီထြင္ေသာ စက္ေသနတ္မွာ ေပါ့ေပါ့ပါးပါး မဟုတ္ေသာ္လည္း တမိနစ္အတြင္း က်ည္ဆန္အေတာင့္ေရ ၂၅၀-မွ ၃၅၀-အထိ ပစ္ခတ္ႏိုင္ပါသည္။ ဂတ္လင္း၏ စက္ေသနတ္အမ်ိဳးအစားကို အေမရိကန္ျပည္တြင္းစစ္တြင္ အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါသည္။
ယခုအခါတြင္ အဆိုပါေသနတ္မ်ိဳးအျပင္ တမိနစ္လွ်င္ အခ်က္ေပါင္းေျမာက္ျမားစြာ က်ည္ထြက္ႏိုင္ေသာ အမ္-၁၆ ကဲ့သို႔ေသာ ေသနတ္မ်ိဳးလည္း ေပၚေပါက္ေနျပီျဖစ္ပါသည္။
ေသနတ္အမ်ိဳးမ်ိဳး

ေျခာက္လံုးျပဴး
ႏွစ္လံုးျပဴး
ပစ္စတို
စႏိုက္ပါ ရိုင္ဖယ္ (Sniper Rifle)
ေမာင္းျပန္ရိုင္ဖယ္ (Automatic Rifle)
ရိုင္ဖယ္ (Bolt-action Rifle)
ကာဘိုင္(Carbine)
အူဇီ
ေခ်မႈန္းေရးရိုင္ဖယ္(Assault Rifle)
ဆီမီးေမာင္းျပန္ရိုင္ဖယ္(Semi-automatic Rifle)
စက္ေသနတ္
အမ္-၄
အမ္-၁၆
ေအေက-၄၇
ဂ်ီ-၃
ဂ်ီ-၃၆
ေလေသနတ္ (Air Rifle)

Source...လူဗိုလ္ဟူသည္...